شنیدن کلمه بلوغ در هر زمان و شرایطی، نشانه‌ای از رشد و کامل شدن است. وقتی می‌گوییم فلانی به سن بلوغ رسیده، یعنی اینکه از حال و هوای کودکی و رفتار‌های بچگانه جدا شده و وارد دنیای بزرگ تر‌ها و گرفتن تصمیمات منطقی می‌شود.

به طور کلی، انواع مختلفی از بلوغ در زندگی هر آدمی اتفاق می‌افتد که هر کدام اهمیت خاص خودشان را دارند؛ بلوغ عاطفی، یکی از همین بالغ شدن هاست. کلمه بالغ همیشه به دنبالش عاقل شدن را هم می‌آورد، برای همین هم هست که همیشه عاقل و بالغ را به عنوان یک صفت برای کامل شدن بکار می برند.

از نظر من این بلوغ می‌تواند باعث بوجود آمدن بلوغ فکری، اجتماعی و نشانه‌های دیگر عاقل شدن باشد. احتمالا فکر می‌کنید که چون اسم این بالغ شدن مربوط به روابط عاطفی است، پس فقط به دوست داشتن و ارتباط با جنس مخالف ختم می‌شود.

بالغ شدن عاطفی، علاوه بر همه این‌ها چیز‌های دیگری را هم در بر می‌گیرد؛ پس بهتر است برای فهمیدن این که بلوغ عاطفی چیست و چه نشانه‌هایی دارد، وقت بیشتری را در کنار هم صرف صحبت کردن درباره آن بکنیم.

بلوغ عاطفی چیست؟

بلوغ عاطفی یا Emotional maturity دوره‌ای از زندگی هر آدم نرمالی است که با مردم و اطرافیانش رابطه‌ای سالم و کنترل شده برقرار می‌کند. چند روز پیش مطلبی در اینترنت خواندم که نوشته بود، انجمن روانشناسی آمریکا، شکل خاصی از تعریف بالغ شدن عاطفی را ارائه کرده است. تعریفی که این انجمن از بلوغ عاطفی داشت این بود که " بلوغ عاطفی، سطح بالا و مناسب کنترل و بیان عاطفی است. "

خود من بیشتر وقت‌ها وقتی به یک شخصی که از نظر عاطفی به بلوغ رسیده است، فکر می‌کنم، آدمی را تصور می‌کنم که درک خوبی از احساسات و شخصیت خود و اطرافیانش دارد. حتما شما هم با من موافق هستین.

مطمئنم که خیلی از شما این اصطلاح آرامش قبل از طوفان را شنیده‌اید، به آدم‌هایی که به بلوغ کامل رسیده باشند، در علم روانشناسی، اصطلاحاً "آرامش در میان طوفان" می‌گویند. احتمالا همین یک جمله شما را به دانستن آنچه‌که می‌خواهم بگویم نزدیک‌تر کرده است.

تعریف ساده‌تری که می‌شود از بلوغ عاطفی بیان کرد این است که  بلوغ از نظر عاطفی، زمانی برای یک فرد اتفاق می‌افتد که آن شخص بدون اینکه توجهی به شرایط اطرافش داشته باشد، بتواند احساسات خود را مدیریت و کنترل کند. 

از ویژگی‌های افرادی که به این نوع از بلوغ رسیده‌اند، این است که این افراد می‌دانند که در موقعیت‌های سخت و هیجانی چگونه واکنش نشان دهند و به جای نشان دادن استرس شدید از خود، خونسردیشان را حفظ کرده و آدم‌های دور و برشان را هم به آرامش دعوت کنند.

بلوغ عاطفی چه نشانه‌هایی دارد؟

وقتی که شما در شرایط و محیط‌های مختلف، می‌بینید یا می‌شنوید که فلانی، آدم معقول و صبوری است یا مثلا همسر یا مادر فلان شخص، ستون آن خانواده است و در سختی‌ها و مشکلات پشتیبان و حافظ آن هاست. وقتی شما یا هر کس دیگری راجع به فردی این طور صحبت می‌کنید  و برای معرفی اون شخص از واژه‌های عاقل، متین، صبور و شبیه این‌ها بکار می برید، در واقع دارید نشانه‌هایی از بالغ بودن عاطفی او را به بقیه معرفی می‌کنید.

آدم‌هایی که توی شرایط سخت همیشه کار درست رو بدون توجه به حرف‌ها و قضاوت‌های بقیه انجام میدن و سعی می‌کنن که شرایط رو برای همه خوب و استیبل نگه دارن، یجورایی به دوره‌ای از زندگیشون رسیدن که میشه به عنوان یه آدم بالغی که روی عواطف و احساساتش کنترل داره، نام برد!

کسانی که از لحاظ عاطفی به بلوغ می‌رسند، نشانه‌ها و ویژگی‌هایی دارند که باعث می‌شود تا آن‌ها را از دور و بری هایشان استثنا کند؛ نشانه‌هایی مثل این موارد که همین الان به شما می‌گویم:

نشانه اول: مسئولیت پذیری

افرادی که بالغ شدن عاطفی را تجربه می‌کنند، از شرایط و امتیازاتی که در دنیا اطرافشان دارد، بهره مند هستند؛ پس خود را نسبت به کاری که می‌کنند یا رفتاری که نشان می‌دهند، مسئول می‌دانند. درواقع این افراد علاوه بر روحیه مسئولیت پذیری، تواضع و مردمی بودن خاصی هم در رفتارشان دارند که با معاشرت با آن‌ها می‌توانید متوجه این اخلاق در آن‌ها بشوید.

نشانه دوم: همدلی

افرادی که از نظر عاطفی بالغ شده باشند، در شرایط مختلف، مخصوصا هنگام سختی و غصه به اطرافیان و دوستانشان نزدیک تر می‌شوند تا هم با آن‌ها همدردی کرده باشند و هم حمایتشان را در روز‌های سخت به آن‌ها نشان داده باشند.

اکثر این آدم‌ها در چنین وضعیتی خودشان را به جای آدمی که دچار سختی یا مشکل شده می‌گذارند و فکر می‌کنند که اگر من جای او بودم، انتظار داشتم چه رفتاری با من داشته باشند؟ و با همین سوال‌ها و همزاد پنداری‌ها، بهترین رفتار و کمکی که می‌توانند داشته باشند را ابراز می‌کنند.

 نشانه سوم: پذیرش اشتباه

یکی از مهم ترین نشانه‌هایی که افراد بالغ و معقول در بین آدم‌های دیگر دارند، این است که اگر دچار خطا و اشتباهی شوند، آن را قبول می‌کنند و دنبال بهانه تراشی و شانه خالی کردن نیستند و به جای آن، راه حلی پیدا می‌کنند تا بتوانند این مشکل را با کمترین ضرر ممکن جبران کنند.

از طرفی هم رفتارشان طوری نیست که خودشان یا بقیه فکر بکنند که همیشه حق با آن هاست، بلکه جواب‌ها و راه حل‌ها را می‌شنوند، مقایسه می‌کنند و از بین آن‌ها هر کدام که به صلاح باشد را انتخاب می‌کنند، حتی اگر راه حل انتخاب شده، مخالف حرف خودشان باشد.

نشانه چهارم: ریسک پذیری و ترس نداشتن از آسیب پذیری

 صداقت در ابراز احساسات و اعتماد سازی در بین اطرفیان، ویژگی دیگری از خصوصیات یک فرد بالغ از لحاظ عاطفی است.  این آدم‌ها همیشه احساسات و واکنش‌های عاطفیشان را با دیگران شریک می‌شوند و از این نمی ترسند که با نشان دادن احساساتشان مورد سواستفاده یا آسیب قرار بگیرند.

دلیل آن هم این است که مطمئن هستند در ابراز احساستشان کنترل شده رفتار می‌کنند و خیلی شورش را در نمی آورند؛ اما با این حال احساس کامل یا بی نقص بودن هم ندارند، پس چشمشان را روی ضعف‌ها یا نقاط آسیب پذیرشان نمی بندند.

نشانه پنجم: شناخت نیاز‌ها و پذیرش آن ها

کسانی که به بلوغ عاطفی رسیده باشند، از اعتراف به ضعف هایشان ترسی ندارند و وقتی که احتیاج به کمک داشته باشند، از این احساس نیاز شرمنده نیستند و یا از آن فرار نمی کنند. مثلا یک وقت‌هایی پیش می‌آید که فشار‌ها و معضلات زندگی باعث خستگی و بی حوصلگی شما شود و این هیج اشکالی ندارد که شما به این موضوع اعتراف کنید و یا احتیاج به استراحت و عوض کردن حال و هوایتان داشته باشید.

این مسئله در روابط زناشویی و عاطفی خیلی خوب خودش را نشان می‌دهد. وقتی افراد در زندگی عاطفی و زناشویی خود از نیاز‌ها و ضعف‌های یکدیگر خبر داشته باشند و با پذیرفتن آن‌ها همدیگر را درک کنند، دیگر کم پیش می‌آید که مرتکب اشتباهات رایج در روابط عاطفی شوند و زندگی و روابط شادتر و صلح آمیز‌تری دارند.

نشانه ششم: تعیین مرز‌های عاطفی سالم

بالغ شدن عاطفی، یکی از نشانه‌های رشد و عاقل شدن هر شخصی است. وقتی که افراد برای خود و دیگران مرز‌های سالم ارتباطی و عاطفی تعیین می‌کنند، درواقع شرایط سالمی را برای محبت و احترام به همدیگر ایجاد کرده‌اند.

وقتی که این مرز عاطفی برای همه تعیین شود، دیگر اجازه عبور از آن و بی حرمتی به افراد هم داده نمی شود، پس روابط و ارتباط‌های بی حاشیه‌تری را هم تجربه می‌کنند. مثلا اگر یک زمانی پیش بیاید که یک نفر به شما توهین کند یا سرتان داد بزند، اگر به بلوغ عاطفی رسیده باشید، دیگر شما هم مثل او رفتار نمی کنید تا هیچ فرقی با او نداشته باشید، اما طوری هم رفتار نمی کنید انگار این توهین یا کاری که با شما شده است را قبول کرده‌اید.

از دستش نده: چالش سبک زندگی

راه‌های رسیدن به بلوغ عاطفی

مسئله مهمی که من در ارتباط‌ها و سوال و جواب‌هایی که با اشخاص مختلف داشته‌ام، این است که آیا رسیدن به بلوغ از لحاظ عاطفی، سن خاصی دارد؟ یا از چه راه‌هایی می‌توان به بلوغ عاطفی رسید؟

برای جواب دادن به این سوال‌ها و سوالات دیگر شبیه به این‌ها، باید به شما بگویم که عوامل و موارد زیادی وجود دارد که می‌تواند در رسیدن به این نوع از بلوغ افراد تاثیر گذار باشد. مثلا وقتی کسی در سن کم با تجربیات و وقایع مختلفی روبرو می‌شود، نسبت به همسن و سال‌های خودش از بلوغ عاطفی و رفتار عاقلانه بیشتری هم برخوردار می‌شود؛ پس می‌تواند در موقعیت‌هایی که دوستان هم سنش او را به مصرف الکل یا سیگار دعوت می‌کنند، از آن‌ها فاصله بگیرد و کاری که به صلاحش باشد را انجام دهد.

قسمت‌های مهمی از بدن مثل مغز، که تاثیر زیادی در مهار رفتار‌های پر خطر دارد، می‌تواند تاثیر زیادی در رسیدن به بلوغ عاطفی و دوری از حرکات نامعقول و بی منطق هم باشد.   به‌طور کلی سطح بلوغ افراد با هوش هیجانی آن‌ها سنجیده می‌شود و با انتخاب‌هایی که در موقعیت‌های حساس و مهم دارند، رسیدن به این بلوغ را تجربه می‌کنند.  پس سن نمی‌تواند ملاک خوبی برای تعیین بالغ بودن عاطفی افراد باشد. خیلی از ما در موقعیت‌ها و شرایط مختلف با افرادی آشنا شده‌ایم که شاید از نظر سنی خیلی جوان و بی‌تجربه باشند، امّا درک خیلی زیادی از زندگی و دنیای اطراف خود دارند.

خلاصه مطلب

رسیدن به بلوغ از لحاظ عاطفی به عوامل و شرایط مختلفی بستگی دارد. افرادی که از نظر عاطفی بالغ می‌شوند، ویژگی‌ها و نشانه‌های خاصی دارند که در شرایط مختلف قابل شناسایی هستند و رسیدن به این نشانه‌ها به تجربه و صبوری زیادی احتیاج دارد. هیچوقت با کسی که هنوز به بلوغ عاطفی نرسیده، نباید ارتباط عاطفی موثری برقرار کنید.

شما فکر می‌کنید چه نشانه‌های دیگه‌ای، ثابت می‌کنند که یک نفر به بلوغ عاطفی رسیده؟