لخته شدن خون یکی از مواردی است که هم برای بدن لازم است و هم برای آن ضرر دارد؛ فایده و ضررش هم بسته به شرایطی که پیش می‌آید، تعیین می‌شود. لخته خون، خون خشک شده و جمع شده‌ای است که شما بعد از خونریزی می‌بینید و دقیقاً همان چیزی است که باعث متوقف شدن خونریزی می‌شود. اما لختگی خون وقتی خطرناک می‌شود که محل لخته شدن به‌جای زخم، عروق و رگ‌های خونی باشد.
ایجاد لخته خون در یک چنین وضعیتی، می‌تواند برای شخص خطر مرگ داشته باشد. پس علاوه‌بر اینکه باید به موقع تشخیص داده شود، خیلی سریع باید سراغ درمانش رفت. آشنایی با عوارض این مشکل، احتیاج به شناخت کامل آن دارد. یعنی شما قبل از هر چیز باید اول بدانید که لخته شدن خون چیست که بعد بتوانید سراغ درمان یا پیشگیری از آن بروید. این کار احتیاج به راهنمایی دارد و من هم الان برای همین موضوع اینجا هستم.
لخته شدن خون چیست؟
لخته خون یا ترومبوس یک واکنش کاملاً طبیعی از ترکیب پروتئین‌ها و گلبول‌های قرمز خون است که بیشتر اوقات با قطع شدن خونریزی در محل زخم، متوجه آن می‌شوید. این لخته خون از تجمع گلبول‌های قرمز و پلاکت‌های خون و ترکیب آن‌ها با هم درست می‌شود.
وقتی که خون در عروق یا رگ‌های اصلی جمع می‌شود یا به اصطلاح بهتر، حل نمی شود، یعنی لخته شدن خون اتفاق افتاده است. این وضعیت به همین سادگی که می‌گویم نیست و احتیاج به تشخیص دقیق و درمان به موقع دارد. لخته خون معمولاً در شریان‌ها و سیاهرگ‌ها که جزء رگ‌های اصلی در گردش خون هستند، به وجود می‌آید.
سیاهرگ‌ها، عروق یا رگ‌های کم فشاری هستند که خونی که اکسیژن ندارد را از اندام‌ها دور می‌کنند و دوباره به قلب بَر می‌گردانند. وقتی که یک لخته خون در مسیر این رگ قرار بگیرد، بازگشت خون و جریان آن را متوقف می‌کند که فکر می‌کنم خودتان بتوانید حدس بزنید نتیجه‌اش چه می‌شود! ریسک این مشکل در سنین مختلف آن قدر زیاد است که می‌تواند عامل مرگ 1 تا 2 درصد مبتلایان شود.
لخته شدن خون چه علائمی دارد؟
با اینکه تشخیص لختگی خون در بدن کار خیلی ساده‌ای نیست، امّا با فهمیدن علائم آن می‌شود در شناسایی و درمانش جلو افتاد. شاید برایتان جالب باشد که بدانید علائم خون لخته شده در هر قسمت از بدن با قسمت‌های دیگر فرق دارد. برای اینکه بهتر با آن‌ها آشنا شوید، چند مورد از این علائم را به زبان خیلی ساده معرفی می‌کنم:
ناحیه قلب
علائمی که شما را از لختگی خون در قلب مطلع می‌کند، شامل این مشکلات می‌شود:
- احساس سنگینی یا درد در قفسه سینه
- داشتن احساس ناراحتی در بیشتر قسمت‌های بالا تنه
- تنگی نفس
- عرق کردن زیاد
- حالت تهوع
- احساس سبکی سر
ناحیه مغزی
اگر خون در قسمت سر و مغز شما لخته شده باشد، باید علائم زیر را داشته باشید:
- داشتن ضعف عضلانی در صورت
- سستی و ضعف بازو‌ها و پاها
- داشتن مشکل تکلم یا حرف زدن
- مشکلات بینایی
- سردرد‌های شدید و ناگهانی
- احساس سرگیجه
بازو‌ها و پاها
خونی که در رگ‌های پاها و دست‌ها لخته می‌شود، علائمی شبیه به این علائم دارد:
- درد‌های ناگهانی یا تدریجی در این قسمت‌ها
- ورم کردن دست پا
- حساسیت
- تب و گرمای زیاد
ناحیه تنفسی و ریه
احتمال لخته شدن خون، حتی در ریه و اندام تنفسی هم وجود دارد و وقتی این اتفاق رخ دهد، چنین نشانه‌هایی دارد:
- احساس درد شدید در قسمت قفسه سینه
- ضربان یا تپش قلب بالا
- عرق زیاد
- سرفه‌های خونی
ناحیه شکم
احتمالاً خیلی‌ها از این موضوع اطلاع نداشته باشند، امّا خون حتی در قسمت‌هایی از شکم هم لخته می‌شود و خودش را با علائم زیر نشان می دهد:
- داشتن درد شدید در ناحیه شکم
- اسهال
- استفراغ
به چه علت لخته شدن خون اتفاق می‌افتد؟
دلایل لختگی خون حتماً مربوط به مشکلات عجیب و غریب نمی‌شود. یک چاقی ساده، مصرف چربی زیاد و خیلی کار‌های دیگر شبیه به این‌ها، همگی علت‌هایی هستند که می‌توانند قسمت‌های مختلف بدن را با خطر لخته شدن خون درگیر کنند.
یکسری مولکلول‌ها در بدن وجود دارند که وقتی جایی خون شروع به لخته شدن می‌کند، سیگنال‌هایی از خودشان تولید می‌کنند که به قسمت‌های دیگر اطلاع دهند. یکی از علت‌های اصلی و قوی که در این سیگنال‌دهی موثر است، مسئله ژنتیک و DNA بدن شماست.
علت‌های زیادی وجود دارد که می‌توانند خطر و سرعت لختگی خون را در بدن افزایش دهند و بیماری‌های زیادی را در بدن بوجود بیاورند. مثلاً علتی مثل اضافه وزن، می‌تواند سرعت جریان خون را در سیاهرگ آهسته و آرام کند. سن هم یکی از دلایل طبیعی است که ریسک ایجاد لخته شدن خون در بدن را بیشتر می‌کند. حتی مصرف بعضی از دارو‌ها، می‌تواند علتی برای لختگی خون در بدن باشد. دلایل دیگری هم وجود دارد که به صورت خلاصه آن‌ها را معرفی کنم:
- بارداری و داروهای ضد بارداری
- بی تحرکی
- سن بالای 50 - 60 سال
- سابقه خانوادگی
- دیابت و بیماری‌های التهابی مزمن
- فشار خون و کلسترول بالا
- ابتلا به انواع سرطان
- پوکی یا شکستگی استخوان در اثر عوامل مختلفی مثل کمبود ویتامین D
- ورم، کبودی یا رگ‌های واریسی
- سابقه سکته یا ناراحتی‌های قلبی
همه علت‌هایی که گفته شدن هر کدوم میتونن باعث لختگی خون تویِ قسمت‌های مختلف بشن و یا حتی یک قسمتی از علائم لخته شدن خون باشن. برای همین اولین کاری که برای کم شدن ریسک این خطر باید انجام بدین، اینه که یکسِری چیزایی که امکانش وجود داره رو کنترل یا حذف کنین.
چطور از لخته شدن خون جلوگیری کنیم؟
با اینکه لختگی خون بعضی وقت‌ها دست خود آدم نیست و ممکن است در اثر شرایطی مثل سن بالا یا سابقه ارثی اتفاق بیفتد، کار‌هایی وجود دارند که با انجام دادنشان، می‌توانید از ایجاد لخته شدن خون در بدن جلوگیری کنید. این کار‌ها یکسری فعالیت خیلی ساده هستند که فقط کافی است کمی وقت و حوصله برایشان داشته باشید؛ بقیه‌اش حله!
کاری‌هایی که باید بکنید اینطور هستند که مثلاً:
- لباس‌های خیلی تنگ نپوشید
- هر از گاهی پا‌هایتان را تا نزدیکی قلبتان بالا بیاورید
- ورزش‌ها و تمرینات مختلف کششی یا فعالیت‌هایی مثل طناب زنی انجام دهید
- هر یک ساعت بلند شده و کمی راه بروید یا حتی بایستید
- مصرف نمکتان را خیلی‌خیلی کم کنید
- پا‌هایتان را خیلی روی هم نیندازید
- دارو‌هایی که برایتان تجویز شده را به‌طور مرتب مصرف کنید
عادت‌های غذایی برطرف کننده لخته خون
درست است که لختگی خون خطرناک است و سلامت شما را تهدید می‌کند امّا بیماری هم نیست که نشود درمانش کرد. اگر لخته خونی که بوجود آمده پیشرفته و خطرناک باشد، باید حتماً به پزشک مراجعه کنید. امّا اگر خطر و سابقه کمتری داشته باشد، می‌توان با چند عادت تغذیه‌ای ساده هم آن را درمان کرد و آن‌ها را به عنوان روش‌های پیشگیری در نظر گرفت.
عادت‌هایی که می‌خواهم معرفی کنم، خیلی ساده هستند و تقریباً همه می‌توانند آن‌ها را انجام دهند. ولی قبل از ادامه، حتماً ویدیو زیر درباره تغذیه را ببینید:
آب بخورید تا جریان خون آرامی داشته باشید
یکی از علت‌های غلیظ شدن و لختگی خون، کم آبی است که متاسفانه این مشکل در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود. طبق مطالعاتی که انجام شده، زنان باید برای هیدراته ماندن بدن خود، روزانه نیم لیتر و آقایان 3.6 لیتر آب بنوشند.
برای اینکه مطمئن شوید دارید درست پیش می‌روید یا نه، از روش تست طب سنتی که به شما یاد داده‌ام استفاده کنید. همچنین باید رنگ ادرارتان را بررسی کنید؛ اگر مقدار آبی که می‌خورید کافی باشد، رنگ آن شفاف یا روشن است امّا اگر تیره‌تر باشد، یعنی بدن شما دچار کم آبی است.
برای کاهش چسبندگی پلاکت‌های خون آب انگور بنوشید
مصرف متوسطی از آب انگور به‌طور مرتب یا روزانه، از به‌هم چسبیدن پلاکت‌های خون که نتیجه‌اش لخته شدن خون است، جلوگیری می‌کند. دلیل آن هم وجود آنتی اکسیدان‌های قوی به نام فنول در این نوشیدنی است. بنابراین پیشنهاد می‌کنم حتماً نوشیدن آب انگور را بین برنامه‌های تغذیه‌تان قرار بدهید.
در غذا‌ها حتماً از سیر استفاده کنید
همان‌طور که از قدیم الایام شنیده‌ایم، سیر هزار و یک خاصیت دارد! اتفاقا باید بگویم در اینجا هم خاصیت سیر خودش را نشان می‌دهد. تاثیری که سیر در از بین رفتن لخته شدن خون دارد، این است که پیوند بین مولکول‌های به‌هم چسبیده آن را می‌شکند و از بین می‌برد.
برای اینکه بتوانید از تمام خاصیت‌های سیر استفاده کنید، بهتر است آن را خام، آب پز و یا له شده میل کنید. البته اگر از داروهای رقیق کننده خون استفاده می‌کنید، حتماً قبلش با دکترتان مشورت کنید؛ چون سیر روی اثر بخشی دارو‌هایتان تاثیر می‌گذارد.
از خوردن چربی‌های ناسالم پرهیز کنید
تمام غذا‌هایی که خطر چاقی، بیماری‌های قلبی و گرفتگی رگ را در بدن زیاد می‌کنند، می‌توانند باعث لخته شدن خون هم بشوند. حتماً باید از چربی‌های ناسالمی مثل چربی ترانس که در لبنیات و فست‌فود‌ها وجود دارد، دوری کنید. آسیبی که چربی‌های ناسالم به بدن می‌زنند، در اکثر مواقع باعث بیماری‌های زیادی می‌شود.
خلاصه مطلب
لخته شدن خون یک بیماری خاموش در بدن است که اگر از پیشرفت و گسترش آن در بدن جلوگیری نشود، می‌تواند حتی خطر مرگ را برای بیمار به‌دنبال داشته باشد. برای جلوگیری از ابتلا به این مشکل، باید عادت‌های غذاییتان را اصلاح کنید و ضمن مشورت با یک پزشک، به تمام نکاتی که در این مقاله گفتم حتماً توجه داشته باشید.
