ورزش، یک واژۀ کوچک با یک دنیا حرف!
به نظرم، ورزش مثل یک قایق نجاتی است که تک‌تک ما را از بیماری‌ها نجات می‌دهد. امّا ربط آن به فشار خون چیست؟
قبل از این که بخواهم در مورد تاثیرات ورزش بر روی فشار خون صحبت کنم، بیایید با هم به یک مسافرت برویم، امّا کجا؟ دقیقاً در بدنتان!
کارتون ماجرا‌های خانم فریزل و بچه‌ها را یادتان هست؟
این کارتون اینطوری بود که یک خانمی به نام خانم فریزل، با دانش آموزانش با یک اتوبوس، به درون هر چیزی سفر می‌کردند تا از لحاظ علمی، بررسیش کنند.
الان هم من می‌خواهم خانم فریزل شما بشوم و برای توضیح دادن این که ورزش بر روی فشار خون چه اثری دارد، باهم به درون بدن برویم. پس آماده باشید که اتوبوس کوچک را روشن کنم و سفرمان را شروع کنیم.
خُب؛ اولین ایستگاه، قلب است.
همان طور که می‌بینید این فشار خون و هر چیزی که به خون مربوط میشود، از این ایستگاه می‌گذرد. شما برای انجام همۀ فعالیت‌های خودتان، به خون احتیاج دارید.
- می‌خواهید درس بخوانید؟ باید اکسیژن به مغزتان برسد!
- می‌خواهید ورزش کنید؟ باید اکسیژن رسانی به بافت‌هایتان بالا برود!
تا حالا رگ‌های قلب را دیدید؟ وقتی که خون از دهلیز‌ها وارد سرخرگ آئورت میشود، با فشار بالایی به نواحی پایینی بدن می‌رود. فکر می‌کنید علت این کار چیست؟
برای فهمیدن این موضوع، باید باز هم کوچک‌تر شویم . . .
رگ‌های آئورت با خاصیت ارتجاعی که دارند و به خاطر نوع بافتی که در آن‌ها به کار رفته‌است، می‌توانند فشار خون را در ناحیه‌ای از بدن بالا ببرند.
فکر کنم این آدمی که الان داخل بدنش هستیم، الان روی تردمیله و فشار خونش خیلی بالا رفته! وقت برگشته بچه‌ها، بقیش رو وقتی اومدیم بیرون میگم :)
ورزش چه اثری روی فشار خون دارد؟
خُب؛ حالا بریم ادامۀ بحث!
زمانی که شروع به ورزش کردن می‌کنید، فشار خون در بدنتان بالا می‌رود امّا این فشار بالا، دائمی نیست و پس از کمی استراحت کردن، به حالت قبلی خودش بر‌می‌گردد.
وقتی ورزش می‌کنید، به فشار خون خودتان دقت کنید. پس از ورزش کردن هر چقدر که سریع‌تر فشار خونتان به حالت نرمال بر‌گردد، شما سالم‌تر هستید.
طبق یکسری مطالعاتی که انجام شده، متوجه شده‌اند فشار خون طبیعی، اندازه‌ای کمتر از ۸۰/ ۱۲۰ میلی متر جیوه دارد. امّا دقیقاً این اعداد چه معنی دارند؟
منظور از عدد 120 / 80، یعنی فشار سیستولیک زیر 120 میلی متر جیوه و فشار دیاستولیک زیر 80 میلی متر جیوه می‌باشد.
از دستش نده: چطور تنبلی را کنار بگذاریم؟ | 3 راهکار اساسی برای درمان تنبلی
فشار خون سیستولیک و دیاستولیک چه هستند؟
فشار خون سیستولیک همان عدد اول یا عدد بالا‌تری است که در اندازه‌گیری فشار خون توسط دستگاه به شما نشان داده میشود. این فشار به شما حداکثر فشاری که خون به دیواره‌های سرخرگ‌ها بین دو ضریان قلب وارد می‌کند را نشان می‌دهد.
امّا فشار خون دیاستولیک، عدد دوم یا عدد پایین‌تری است که در اندازه گیری‌های فشار خون در بین دو ضربان قلب اندازه گیری میشود. این عددِ پایین دقیقاً برعکس فشار خون سیستولیک است؛ یعنی حداقل فشاری که خون به دیوارۀ سرخرگ‌ها در زمان استراحت کردن قلب به رگ‌ها وارد میشود را نشان می‌دهد.
با ورزش کردن، فشار خون سیستولیک‌تان بالا می‌رود. توجّه کنید که هیچوقت نباید فشار خون دیاستولیک شما در هنگام ورزش کردن تغییر زیادی پیدا کند. پس اگر متوجّه شدید که با ورزش کردن فشار دیاستولیک‌تان خیلی تغییر کرده است، باید حتماً به پزشک خودتان مراجعه کنید.
چه فشار خونی بالا است و چه فشار خونی پایین؟
خیلی‌ها، با این فشار خون بالا و فشار خون پایین مشکل دارند. یعنی دقیقاً نمی‌دانند که در چه عددی، فشار خون‌شان بالا محسوب میشود و در چه عددی، پایین.
به طور کلی وقتی که در مورد فشار خون بالا در ورزش صحبت میشود، منظور این است که تا بعد از دو ساعت ورزش کردن، فشار خون شما بیشتر از ۹۰ / ۱۴۰ میلی متر جیوه باشد.
فشار خون پایین هم یعنی اینکه بعد از ورزش کردن، فشار خون سیستولیک و دیاستولیک‌تان، هر دو کمتر از 60 میلی متر جیوه باشند. در واقع یعنی عددی کمتر از 60 / 60 میلی متر جیوه!
مکانیسم عملکرد فشار خون در زمان ورزش چیست؟
خیلی مهم است که از مکانیسم عملکرد فشار خون خودتان در زمان ورزش کردن آگاه باشید.
زمانی که فعالیت‌های هوازی انجام می‌دهید، سیستم قلبی و عروقی شما بیشتر از هر زمان دیگری کار می‌کند. مثلاً فرض کنید مشغول دوچرخه سواری هستید یا در حال دویدن؛ متوجّه می‌شوید که چقدر عرق می‌کنید، حالا دستتان را بر روی قلبتان می‌گذارید، می‌بینید که ضربان قلبتان هم بالا رفته و تند تند و پشت سر هم نفس می‌کشید.
این ثابت می‌کند وقتی که ورزش می‌کنید، قلبتان باید خون بیشتری را به پا‌ها و سایر اندام‌هایتان برساند تا اکسیژن بیشتری به ماهیچه‌هایتان برسد و دچار کوفتگی و بدن درد نشوید. با این کار فشار خون سیستولیک شما افزایش پیدا می‌کند.
از دستش نده: با انواع جراحی‌های لاغری و عوارض آن‌ها آشنا شوید!
فشار سیستولیک هنگام ورزش کردن
همانطور که گفتم، وقتی مشغول ورزش کردن هستید، فشار خون سیستولیک (همون اولیه!) بالاتر می‌رود.
اگر دلتان می‌خواهد بدانید که منظورم چقدر بالاست، باید بگویم در این مواقع، فشار سیستولیک خونتان به عددی بین 160 تا 220 میلی متر جیوه می‌رسد.
عدد دقیق را اگر بخواهید بدانید، کار پزشکتان است که به شما بگوید فشار سیستولیک‌تان، در هنگام ورزش کردن تا چه اندازه‌ای می‌تواند افزایش پیدا کند.
نکتۀ مهم: فشار خون سیستولیک بالای 200 میلی متر از جیوه، اصلاً و ابداً مناسب ورزش کردن نیست.
اگر این فشار خون، از محدوده‌ای که گفتم بیشتر شود؛ یعنی به بیشتر از 220 میلی متر جیوه برسد، با زیاد احتمال بروز بیماری‌های قلبی خیلی زیاد میشود. بنابراین حتماً حواستان باشد فشار خون طبیعی بعد از ورزش کردن باید به صورت ثابت و در مدت زمان معینی کاهش پیدا کند.
ورزش برای افرادی با فشار خون بالا
اگر فشار خون بالا دارید، ورزش کردن به صورت منظم می‌تواند به شما کمک زیادی کند.
امّا برای این که بدانید دقیقاً چه ورزش‌هایی مناسب با شرایط خودتان است، پیشنهاد میکنم حتماً با پزشکتان مشورت کنید.
بهتر است در هنگام ورزش کردن، حتماً از دارو‌هایی استفاده کنید که فشار خون را کاهش می‌دهند؛ ولی لطفاً خودسرانه از این دارو‌ها استفاده نکنید و از پزشکتان بخواهید که داروهای مناسب خودتان را برایتان تجویز کند.
کافی است حتّی یکبار دارویی مصرف کنید که مناسب‌تان نباشد؛ آنوقت درگیر مشکلات جدی‌تری می‌شوید که ممکن تا همیشه درگیرشان باشید.
علاوه بر این، شمایی که فشار خون بالا دارید، باید سعی کنید ورزش‌های متوسط را انجام بدهید و فشار خون خودتان را حتماً قبل از شروع، بین ست‌ها و در آخر ورزش اندازه بگیرید.
یادتان باشد هیچوقت در حین ورزش کردن، نفس‌تان را حبس نکنید و ورزش‌هایی را انتخاب کنید که مناسب خودتان باشد. حتماً حواستان به بدنتان باشد و وقتی دیدید نفس کم آوردید، ورزش کردن را متوقف کنید.
ورزش برای افرادی با فشار خون پایین
اگر جزو کسانی هستید که فشار خون پایین دارند، حتماً باید برای ورزش کردن به پزشک خودتان مراجعه کنید.
به هیچ عنوان به سراغ ورزش‌های ناگهانی و خطرناک نروید؛ چون ممکن است سرگیجه و حالت تهوع بگیرید یا دیدتان تار بشود. اگر از پزشک خودتان کمک بگیرید، متوجّه می‌شوید که اصلاً باید ورزش کنید یا نه و اگر پاسخ پزشک مثبت است، چه ورزش‌هایی برایتان مناسب خواهد بود.
خیلی به ندرت امکان دارد پزشک بگوید اصلاً ورزش نکنید. تنها مسئله‌ای که وجود دارد این است که باید ورزش‌های مناسب خودتان را انجام بدهید؛ وگرنه، درگیر مشکلات بیشتری خواهید شد.
بجز این، حتّی ممکن است پزشکتان ورزش‌هایی را به شما معرفی کند که باعث درمان حتّی کمی از فشار خون پایینی که دارید، شوند. در واقع این ورزش‌ها، باعث بهتر شدن گردش خودن بدنتان می‌شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
یک زمان‌هایی وجود دارد که باید حتماً به پزشک مراجعه کنید تا مشکلات بیشتری برایتان پیش نیامده.
اگر متوجّه شدید در زمان ورزش کردن، فشارتان ناگهانی و به شدت بالا می‌رود یا برعکس، زمانی که دیدید بعد از فعالیت‌های ورزشی، فشارتان ناگهان پایین می‌آید، باید سراغ پزشکتان بروید.
حتی اگر احساس تغییر در فشار هنگام ورزش نکردید، امّا با اندازه گیری متوجّه شدید فشار سیستولیک‌تان بیشتر از ۲۰۰ میلی متر جیوه شده است یا فشار دیاستولیک‌تان تغییر کرده، سریعاً بروید پیشِ پزشک و این موارد را به او بگویید.
این هم بگم که خیلی وقت‌ها باهم در هنگام ورزش یا بعد از آن، به بیش از 120 یا 180 میلی متر جیوه می‌رسند که در این موقع هم باید حتماً بروید سراغِ پزشک.
توجّه
همه ما باید حواسمون به بدن خودمون باشه و ببینیم چه نوع فشاری داریم؛ همیشه ثابت و آرام بودن اوضاع به معنای خوب بودن شرایط نیست!
سخن پایانی
ورزش کردن، تاثیر زیادی بر روی روح و روان و حتی جسم ما می‌گذارد.
در بدن شما، بالا رفتن فشار خون با ورزش نکردن رابطه زیادی دارد. احتمال مبتلا شدن به فشار خون هم با بالا رفتن سن، زیاد میشود. ورزش کردن همان کشتی نجاتی است که بدون مصرف هیچ گونه دارویی می‌تواند به کاهش دادن فشار بالا کمک کند.
پس اگر فشار خون بالا دارید، می‌توانید با ورزش آن را کنترل کنید امّا این حرف به این معنی نیست که مثل یک دونده ماراتن شروع به ورزش کردن کنید!
برای این که بفهمید فشار خونتان، پایین یا بالا است، بهترین راه آزمایش دادن است. امّا می‌توانید از روی بدنتان هم متوجّه یکسری چیزها بشوید. مثلاً ببینید قبل از ورزش، در حین ورزش و بعد از آن چه علائمی دارید و ضربان قلبتان چطور است. وقتی فهمیدید فشار خونتان چطور است، می‌توانید از تمریناتی که مناسب خودتان است، استفاده کنید.
خُب؛ حالا بگید ببینم کیا مشکل فشار هنگام ورزش دارند؟
