اسم کمال گرایی طوری است که وقتی به گوش آدم می‌خورد، تمام خوبی‌های جهان در ذهن ما مجسم می‌شود. امّا می‌دانستید اگر همین کمال گرایی را زیادی جدی بگیرید، می‌تواند به شما آسیب بزند و حسابی شما را دچار مشکل کند؟ اینکه آدم به دنبال کامل شدن باشد خیلی هم چیز خوبی است امّا وقتی همه هدفتان همین باشد و بخاطر کمترین ضعف خودتان را سرزنش کنید، مشکلات روحی و روانی زیادی برایتان پیش می‌آید.
خیلی از آدم‌ها درگیر مشکلات کمالگرایی هستند ولی خُب سَر دَر نمی‌آورند که دقیقاً این کمال گرایی شامل چه رفتارها و طرز فکری است و چطور می‌توانند کنارش بگذارند. جوابش هم خیلی راحت است ولی برای فهمیدنش باید کمی صبور باشید؛ چون من قرار است شما را با همه چیز‌هایی که مربوط به این سوال و راه‌حل‌هایش می‌شود، آشنا کنم.
کمال گرایی دقیقاً به چه معناست؟
قبل از هر چیز باید بدانید که کمال گرایی کاملاً با موفقیت فرق دارد. آدم‌های موفق همۀ آن چیزی که دارند را وسط می‌گذارند و برایش تلاش می‌کنند. همه چیز می‌تواند شامل ترس‌ها، ضعف‌ها و شکست‌ها باشد، امّا این در مورد کمال گرایی اصلاً درست نیست. یک فرد کمال گرا بخاطر ترسی که از شکست دارد نمی‌تواند به موفقیت برسد؛ چون قدرت ریسک کردن را از دست می‌دهد و راه‌های مختلف برای رسیدن به موفقیت را امتحان نمی‌کند.
پس نتیجۀ این حرف‌ها این می‌شود که کمال گرایی یعنی تلاش برای کامل شدن و بی عیب بودن و توجه به ارزیابی دیگران و نگران بودن از انتقاد آن‌ها. ساده ترش اینکه یک فرد کمال گرا همیشه وسواس بی نقص بودن دارد و نگران است که دیگران این بی نقص بودن او را جدی نگیرند.
به نظر من که داشتن چنین شخصیتی خیلی سخت و آزار دهنده است. مگر یک آدم چقدر توان دارد که بتواند همه را راضی نگه دارد؟ اصلاً چنین چیزی مگر ممکن است که بتوان همه را راضی کرد؟
از دستش نده: چطور به عنوان یک خانم به استقلال مالی برسیم؟
مضرات کمال گرایی چیست؟
تعریفی که از کمال گرایی برای شما داشتم، خودش تا حدودی مضرات این بُعد شخصیتی را نشان می‌دهد امّا برای اینکه بیشتر با مشکلاتی که کمال گرایی برای آدم‌ها درست می‌کند آشنا شوید، چندتایی از مضرترینشان را به شما معرفی می‌کنم تا حواستان باشد هیچ‌وقت خودتان را با این ویژگی شخصیتی درگیر نکنید:
- کمال گرایی باعث می‌شود که افراد تا حد زیادی عزت نفس خود را از دست بدهند. چون همیشه این نگرانی را دارند که نکند در ذهن بقیه آدم کاملی که باید، نباشند.
- کمال گرایی می‌تواند سلامت روان را از بین ببرد. چرا که افراد کمال گرا همیشه درگیر نگرانی، استرس و اضطراب هستند.
- افراد کمالگرا همیشه با فشار‌های روحی زیادی روبرو هستند؛ چون همیشه سعی می‌کنند استاندارد‌هایی را به‌طور کامل رعایت کنند که اصلاً وجود ندارند. حتی یک وقت‌هایی بخاطر اینکه رفتارشان به استاندارد‌هایی که در نظر داشته‌اند نمی‌رسد، شروع به خود زنی و آسیب رساندن به خود می‌کنند.
- کمال گرا‌ها همیشه از این می‌ترسند که نکند به هدفی که می‌خواهند نرسند و کامل نباشند.
- کمال گرایی افراد را راکد نگه می‌دارد. دلیل آن هم این است که افراد کمال گرا چون از شکست و تکمیل نکردن اهداف خود می‌ترسند، ترجیح می‌دهند آن کار را شروع نکنند تا این که ناقص تمامش کنند.
- کمال گرایی افراد را دچار توهم می‌کند؛ چون همیشه با انتظارات غیر واقعی روبرو می‌شوند که نمی‌تواند برای یک آدم نرمال، طبیعی و قابل هضم باشد.
کمال گرایی برعکس اسمی که داره خیلی آزار دهنده و آسیب زنندس و اگه کسی درگیرش بشه سخت میشه به حالت نرمال برش گردوند؛ چون اون آدم دیگه دچار وسواسای فکر این ویژگی شخصیتی شده و بهشون عادت کرده. پس زمان می‌بره تا بتونه بیخیالش بشه!
چطور بیخیال کمال گرایی شویم؟
با اینکه کمال گرایی یکی از ابعاد شخصیتی منفی به حساب می‌آید امّا ممکن است خیلی‌ها را برای رفتن به سمت خودش وسوسه کند. برای اینکه زودتر جلوی این اتفاق گرفته شود، باید هر چه سریع‌تر بیخیالش شوید. برای بیخیال شدن چنین شرایطی لازم است از راهکارهای زیر استفاده کنید:
1. خواسته‌هایتان را مشخص کنید
اولین قدم برای کنار گذاشتن کمال گرایی این است که همه چیز‌هایی که برای رسیدن به کمال گرایی می‌خواهید را خوب بشناسید. باید کمی وقت بگذارید و همه فاکتور‌هایی که در ذهنتان شما را برای رسیدن به کمال گرایی ترغیب می‌کنند را شناسایی کنید. حتی برای اینکه بهتر بتوانید این کار را بکنید، سراغ یادداشت کردن این فاکتور‌ها بروید. همه این کار‌ها به شما کمک می‌کنند که این افکار را شناسایی کنید و آن‌ها را کنار بگذارید.
2. تمرکزتان را روی نکات مثبت شخصیتتان بگذارید
وقتی همیشه سعی می‌کنید کامل و بی نقص باشید و همه کارهایتان را بدون کم و کاست انجام دهید، پس شما کسی هستید که همیشه روی نقاط منفی تمرکز می‌کنید. چرا؟ چون همیشه به دنبال آن‌ها در خود می‌گردید تا برطرفشان کنید و همین بهانه‌ای می‌شود برای اینکه از ابعاد مثبت شخصیتتان دور شوید. خیلی مهم است که وقت بگذارید و خوبی‌هایتان را شناسایی کنید و نواقصی که وجود دارند را یک‌جورایی به چالش بکشید.
3. به خودتان اجازه اشتباه کردن بدهید
وقتی به خودتان اجازۀ اشتباه کردن بدهید، خیلی زود متوجه می‌شوید که شکست خوردن در هیچ کاری آخر دنیا نیست. به زودی متوجه می‌شوید که شکست می‌تواند باعث رشد و یادگیری بهتر شما شود؛ البته منظورم وقتی است که دلایلش را بدانید و آن‌ها را اصلاح کنید. برای اینکه شروع این کار برای شما سخت نباشد، پیشنهاد می‌کنم یک سرگرمی جدید برای خودتان دست و پا کنید.
شاید در تلاش اول خیلی خوب عمل نکنید امّا باید به‌جای تمرکز روی عالی بودن در این سرگرمی، روی لذت بردن از آن تمرکز کنید و کم‌کم همراه با این خوشی ترفند‌های این سرگرمی را هم یاد بگیرید. این کار به شما یاد می‌دهد که خیلی وقت‌ها برای رسیدن به جایی که می‌خواهید در آن باشید، لازم است که اشتباه کنید.
کتاب پیشنهادی: اگر اشتباه کردم چه؟ چاک کلاستر من
4. هدف‌های معقولی برای خودتان تعیین کنید
استاندارد‌های کمال گرایی معمولاً این‌طوری هستند که با توجه به فاکتور‌هایی که دارند فرد کمال گرا را مجبور می‌کنند که سراغ اهداف غیر منطقی و نامعقول برود. یکی از راه‌حل‌هایی که می‌تواند در بیخیال شدن کمال گرایی به شما کمک کند، این است که اهداف در دسترس‌تر و راحت‌تری برای خودتان مشخص کنید.
وقتی هدف‌های شما سالم و هوشمندانه باشند، می‌توانند شما را به چالش‌های معقول‌تری بکشند تا کمتر دچار اضطراب و استرس شوید. در نهایت هم اعتماد بیشتری به توانایی‌ها و استعدادهایتان پیدا می‌کنید.
5. انتقاد پذیری و راه‌های برخورد با انتقاد‌ها را یاد بگیرید
مشکلی که اکثر کمال گرایان دارند، داشتن اعتماد به نفس پایین است؛ آن هم به این دلیل اتفاق می‌افتد که آن‌ها همه انتقادات را شخصی تلقی می‌کنند و به خودشان می‌گیرند. امّا واقعا لازم نیست که به همه انتقادات توجه کنید. انتقاد‌ها و ایراداتی مهم هستند که سازنده باشند و شما را تشویق به یادگیری کنند.
باید راه‌های تشخیص انتقادات سالم را از مخرب یاد بگیرید و آن‌ها را با خود تمرین کنید. این را همیشه با خودتان تکرار کنید که اگر اشتباه کردید و قدم غلطی برداشتید، کاملاً و باید به خود فرصت جبران آن را بدهید.
6. فشار‌هایی که به خود می‌آورید را کمتر کنید
هیچ‌کس به اندازۀ یک فرد کمال گرا به خودش فشار نمی‌آورد. واقعاً این حجم از فشار و استرس لازم نیست. با خودتان مهربان باشید و خود را همان‌طوری که هستید بپذیرید. استاندارد‌های غیرمنطقی که برای شخصیت خود تعیین کرده‌اید را کنار بگذارید. اگر با همه این کار‌هایی که کرده‌اید هنوز انگیزۀ ادامه دادن آن‌ها را دارید و حالتان خوب است، پس دارید کارتان را درست انجام می‌دهید. قبول کنید که هر آدمی نقص‌هایی دارد و هیچ فاکتور کاملی از عالی بودن در بین آدم‌ها وجود ندارد. ولی خُب می‌توانید کار‌هایی که استعدادش در وجودتان نهفته است را به بهترین حالت ممکن انجام دهید و حالتان را خوب کنید.
از دستش نده: چطور به آرزوهایمان برسیم؟
7. بیشتر از کامل بودن یک کار به منظور و دلیل آن توجه کنید
به جای اینکه همیشه حواستان به تمام و کمال بودن انجام یک کار باشد، تمرکزتان را روی منظور آن کار و دلیلی که دارد، بگذارید. هر چیزی که به کار شما هدف و مسیر دهد، می‌تواند شما را خوشحال کند. حتی باعث می‌شود که شما انگیزۀ بیشتری برای انجام آن کار داشته باشید و با تمام کردن آن به خود و استعداد‌هایی که دارید، افتخار کنید.
8. از عقب انداختن کار‌ها دست بردارید
کمال گرا‌ها همیشه آدم‌های بدقولی هستند. چون همیشه از این می‌ترسند که نتوانند یکسری کار‌ها را کامل و بدون نقص انجام دهند، پس همیشه آن‌ها را به روز‌های دیگری می‌اندازند و از انجامشان فرار می‌کنند. شاید سخت‌ترین قسمت انجام یک کار، شروع آن باشد امّا بهتر از این است که سراغش نروید و کار‌ها را روی هم تلمبار کنید. یاد بگیرید که دلیلی ندارد همیشه اولین حرکت، بهترین و دقیق‌ترین باشد؛ می‌توان کاری را با همه مشکلاتی که دارد کم‌کم به نتیجه رساند و ترسی از شروع آن نداشت.
از دستش نده: نسخه تجویزی برای خانم‌ها
خلاصه مطلب
کمال گرایی یکی از ابعاد شخصیتی آدم‌هاست که اگر کسی زیادی درگیر آن شود، مشکلات زیادی برایش درست می‌شود که تمامی هم ندارد. برای اینکه بتوانید بیخیال کمال گرایی شوید، باید همه کار‌هایی که شما را با کمال گرایی و استاندارد‌های آن درگیر می‌کنند، کنار بگذارید.
با این توضیحاتی که دادم، خودتون رو آدم کمال گرایی می‌دونین؟
